Για να διευκολύνετε την αντίληψη και την ανάλυση τυχόν εισερχόμενων πληροφοριών, πρέπει να χρησιμοποιήσετε ορισμένες μεθόδους για να τις απλοποιήσετε. Για αυτούς και όχι μόνο για αυτούς τους σκοπούς, ο Άγγλος ψυχολόγος Tony Buzan πρότεινε τη χρήση διανοητικών χαρτών ή χαρτών μυαλού (ονομάζονται επίσης κάρτες μνήμης, χάρτες μυαλού ή χάρτες μυαλού).
Η έννοια των χαρτών μυαλού
Ένας διανοητικός χάρτης είναι μια αναπαράσταση σε μια γραφική, συστηματοποιημένη και περίπλοκη μορφή ενός συγκεκριμένου γεγονότος, διαδικασίας, ιδέας ή σκέψης. Συνήθως πρόκειται για ένα είδος διαγράμματος σε ένα μεγάλο φύλλο χαρτιού που καταγράφει έναν τεράστιο αριθμό συνδέσεων μεταξύ διαφορετικών αντικειμένων στην υπό εξέταση περιοχή. Αυτή η παρουσίαση του υλικού έχει πλεονεκτήματα σε σχέση με την παρουσίασή της γραπτώς, καθώς επισημαίνει μόνο τις πιο σημαντικές εικόνες, λέξεις και σχέσεις.
Με τη βοήθεια τέτοιων φαινομενικά συγκεχυμένων χαρτών, ο ανθρώπινος εγκέφαλος μπορεί πιο εύκολα να αντιληφθεί τις πληροφορίες, να τις αναλύσει και να λάβει κάποιο είδος απόφασης ή να καθορίσει ένα σχέδιο δράσης. Και αυτό επειδή ο εγκέφαλος επίσης δεν σκέφτεται γραμμικά, πολλές νευρικές συνδέσεις γεννιούνται σε αυτό, πριν εμφανιστούν ολοκληρωμένες πληροφορίες.
Ελεύθερος χάρτης μυαλού
Για να δημιουργήσετε με ικανοποιητικό τρόπο έναν διανοητικό χάρτη που θα δώσει τα επιθυμητά αποτελέσματα, πρέπει να τηρείτε πολλούς κανόνες κατά την εκτέλεση. Ένας από τους πρώτους κανόνες είναι η οριζόντια θέση του φύλλου. Αυτό οφείλεται στην εγγύτητα αυτής της φόρμας με τη φυσική. Το ανθρώπινο μάτι αντιλαμβάνεται καλύτερα "ορθογώνια" που βρίσκονται στη μεγάλη πλευρά (όπως συμβαίνει με τηλεόραση, οθόνη υπολογιστή ή μαυροπίνακα). Είναι επίσης καλύτερο να τοποθετείτε λέξεις στον χάρτη οριζόντια, έτσι ώστε να μπορείτε να δείτε ολόκληρη την εικόνα χωρίς να μετακινήσετε το βλέμμα σας.
Στο κέντρο, πρέπει να τοποθετήσετε το κύριο στοιχείο του χάρτη (στόχος, όνομα σχεδίου, κατάλληλα ονόματα κ.λπ.). Αυτό το κέντρο πρέπει να σχεδιαστεί ανάλογα: λαμπρά (χρησιμοποιώντας περισσότερα από τρία χρώματα), με εικόνες, κορνίζες και πρωτότυπη γραμματοσειρά. Υπάρχουν υποκαταστήματα γύρω από αυτό το κέντρο: είτε subgoals, είτε τμήματα, ή σημεία του σχεδίου κ.λπ. Πρέπει να συνδέονται στο κέντρο με γραμμές, και οι γραμμές, ανάλογα με τον τύπο σύνδεσης (συσχετιστική, αιτιώδης ή έμμεση), θα πρέπει να είναι διακοσμημένες με διαφορετικά χρώματα ή ακόμη και να χρησιμοποιούν σχέδια με τη μορφή παχιών αλυσίδων, λεπτών νημάτων, ισχυρού ψαρέματος γραμμή κ.λπ. Πρέπει να υπάρχουν όσο το δυνατόν περισσότερα γραφικά στοιχεία στο χάρτη: θεωρούνται καλύτερα από τις λέξεις.
Από αντικείμενα της δεύτερης τάξης, τα οποία σχετίζονται με το κεντρικό αντικείμενο, μπορείτε επίσης να εκχωρήσετε νέες θέσεις που διευκρινίζουν και κάνουν πιο συγκεκριμένα σημεία του σχεδίου ή των υποτμημάτων. Όσον αφορά τις ιδιαιτερότητες, δεν υπάρχει λόγος να πάμε βαθιά και να επισημάνουμε περιττά ή αυτονόητα σημεία. Συνιστάται να χρησιμοποιήσετε μία λέξη-κλειδί ή φράση για να περιγράψετε κάθε γραμμή και κάθε θέση.
Αξίζει να σημειωθεί ότι κατά τη δημιουργία ενός χάρτη αφιερωμένου σε ένα ζήτημα, δεν πρέπει να αγγίζετε εντελώς διαφορετικές περιοχές. Ακόμα κι αν η συσχετιστική σύνδεση οδήγησε ένα άτομο σε κάποιο νέο θέμα, είναι καλύτερο να αναπτύξει έναν νέο χάρτη, δείχνοντας παράλληλα έναν σύνδεσμο με τον παλιό.
Θα πρέπει να υπάρχουν πολλά χρώματα, υφές, διάφορες γραμμές και βέλη στο χάρτη, αλλά είναι σημαντικό να μην το παρακάνετε. Ο κύριος σκοπός του χάρτη είναι να οργανώσει πληροφορίες και την ευκολία εργασίας μαζί του, και το νόημα μπορεί να χαθεί πίσω από πολλές περιττές λεπτομέρειες. Έτσι, ο διανοητικός χάρτης πρέπει να γίνει εκφραστικός, ζωντανός, συναισθηματικός, αλλά ταυτόχρονα καθαρός και καθαρός. Η πρακτική θα σας βοηθήσει να επιτύχετε αυτήν την πολύ απαραίτητη ισορροπία.
Αναλύοντας τον χάρτη μυαλού που δημιουργήσατε, μπορείτε να ρίξετε μια διαφορετική ματιά στο συγκεκριμένο αντικείμενο ή θέμα. Ίσως ο συσχετιστικός πίνακας θα φέρει ένα άτομο σε έναν εντελώς νέο και δημιουργικό τρόπο δράσης ή αλλαγής ενός στόχου λόγω της αδυναμίας να το επιτύχει με τον προηγουμένως προγραμματισμένο τρόπο.
Προγράμματα υπολογιστή
Για να βοηθήσουν τους προχωρημένους από την άποψη της τεχνολογίας, έχουν επινοηθεί ειδικά προγράμματα υπολογιστών για τη δημιουργία πνευματικών χαρτών. Αν και το μειονέκτημά τους είναι η στερεοτυπικότητα και ένα ορισμένο στερεότυπο πρότυπο, υπάρχει πάντα η ευκαιρία να σχεδιάσετε έναν χάρτη με το χέρι ή χρησιμοποιώντας ένα tablet γραφικών.
Το πλεονέκτημα των προγραμμάτων υπολογιστών είναι ότι οι χάρτες που δημιουργούνται σε αυτά είναι εύκολο να τροποποιηθούν και να διορθωθούν χωρίς εντελώς αναδιατύπωση. Επιπλέον, είναι πιο εύκολο να το αποθηκεύσετε σε ηλεκτρονικό μέσο, να το μεταφέρετε μαζί σας ή να το δείξετε σε όσους ενδιαφέρονται.
Το πιο κοντινό στη μη αυτόματη δημιουργία χαρτών είναι τα προγράμματα Visual Mind και iMindMap. Έχουν κάποια εργαλεία σχεδίασης που θα σας επιτρέψουν να δημιουργήσετε έναν μοναδικό, ζωντανό και εκφραστικό χάρτη μυαλού. Ελαφρώς λιγότερο ευέλικτες ρυθμίσεις παρουσιάζονται στα προγράμματα MindManager και MindMapper. Εύκολα και γρήγορα, αλλά όχι πολύ εκφραστικά, μπορείτε να δημιουργήσετε έναν χάρτη μνήμης στο FreeMind.
