Υπάρχουν πολλές θεωρίες προσοχής που εφευρίσκονται από διαφορετικούς ειδικούς, τόσο στον τομέα της ψυχολογίας όσο και στον τομέα των άλλων κοινωνιονομικών επιστημών. Η γνώση αυτών των θεωριών βοηθά ένα άτομο να κατανοήσει καλύτερα τους μηχανισμούς προσοχής και ελέγχου.
Υπάρχουν πολλές θεωρίες προσοχής. Για παράδειγμα, οι υποστηρικτές της κινητικής θεωρίας της προσοχής υποστηρίζουν ότι η κίνηση είναι η βάση της ψυχικής μας δραστηριότητας. Οι περισσότεροι άνθρωποι πιστεύουν ότι οι μυϊκές συσπάσεις είναι συνέπεια της λειτουργίας της προσοχής ενός ατόμου. Όμως οι υποστηρικτές της θεωρίας του αντανακλαστικού λένε ακριβώς τα αντίθετα.
Σύμφωνα με τον Γάλλο ψυχολόγο T. Ribot και τον Ρώσο ψυχολόγο M. M. Lange, κίνηση υποστηρίζει την πράξη της προσοχής σε φυσιολογικό επίπεδο. Επίσης, χάρη στις κινήσεις, οι αισθήσεις συντονίζονται στη συγκέντρωση της συνείδησης ή στη διαδικασία αντίθετη από αυτήν.
Σύμφωνα με τη θεωρία προσοχής του Uznadze, η βάση της λειτουργίας του ως απαραίτητης προϋπόθεσης για την ψυχική δραστηριότητα ενός ατόμου είναι μια στάση. Σύμφωνα με αυτόν τον ψυχολόγο, η προσοχή είναι μια ειδική κατάσταση συντονισμού της ψυχής σε ένα συγκεκριμένο αντικείμενο ή ανθρώπινη δραστηριότητα, η οποία δημιουργείται από την επίδραση προηγούμενης εμπειρίας σε περαιτέρω ανθρώπινες ενέργειες. Δηλαδή, η προσοχή εξαρτάται άμεσα από την προηγούμενη εμπειρία. Για παράδειγμα, ένας άντρας δαγκώθηκε από σκύλο ως παιδί. Αν νωρίτερα δεν είχε παρατηρήσει ούτε αυτόν τον τετράποδο φίλο ενός άνδρα, τώρα, μόλις εμφανιστεί στον ορίζοντα, συγκεντρώνεται αμέσως και ακολουθεί κάθε κίνηση του αυτιού αυτού του θηρίου. Ακριβώς τα ίδια παραδείγματα μπορούν να δοθούν με άλλες αυτόματες ανθρώπινες αντιδράσεις.
Σύμφωνα με την αντανακλαστική θεωρία της προσοχής, η οποία προτάθηκε από τους Pavlov, Sechenov και Ukhtomsky, οι λόγοι για την ανάπτυξη της προσοχής σχετίζονται με τον προσανατολισμό των αντανακλαστικών και των αντιδράσεων, σκοπός των οποίων είναι να προσαρμόσει την ανθρώπινη ψυχή σε αυτό που αισθάνεται και αντιλαμβάνεται. Σύμφωνα με τον Pavlov, αυτές οι αντιδράσεις προσανατολισμού δημιουργούν ένα περιβάλλον βέλτιστης διέγερσης ή κυρίαρχου. Σύμφωνα με τη θεωρία των αντανακλαστικών, πολλές προσωρινές νευρικές συνδέσεις εμφανίζονται στον εγκέφαλο όταν καθίσταται απαραίτητη η συγκέντρωση. Όταν συμβαίνουν, γειτονικά μέρη του εγκεφάλου μπλοκάρονται και οι πλευρικοί παλμοί ελέγχονται από αυτή τη συσχέτιση των νευρικών συνδέσεων, δηλαδή την κυρίαρχη. Άλλες ενέργειες που ένα άτομο θέλει να κάνει είναι καθαρά αυτοματοποιημένες.
Υπάρχουν πολλές ακόμη θεωρίες προσοχής που εφευρίσκονται από διάφορους ειδικούς, τόσο στον τομέα της ψυχολογίας όσο και στον τομέα των άλλων κοινωνιονομικών επιστημών. Η γνώση αυτών των θεωριών βοηθά ένα άτομο να κατανοήσει καλύτερα τους μηχανισμούς προσοχής και ελέγχου.
